Ô nhiễm đất là sự hiện diện của các hóa chất độc hại, còn được gọi là chất gây ô nhiễm hoặc chất gây ô nhiễm, trong đất. Các hóa chất này có nồng độ đủ cao để gây nguy cơ cho cả sức khỏe con người và hệ sinh thái. Ô nhiễm đất có thể xảy ra ngay cả khi các chất gây ô nhiễm tự nhiên có trong đất, miễn là mức độ của chúng vượt quá mức tự nhiên và gây ra rủi ro tiềm ẩn.
Ô nhiễm đất là gì?
Ô nhiễm đất là bất kỳ yếu tố nào dẫn đến việc giải phóng các chất gây ô nhiễm vào đất, dẫn đến suy giảm chất lượng tổng thể của đất. Ô nhiễm đất được đặc trưng bởi sự suy thoái chất lượng đất do sự hiện diện của các chất gây ô nhiễm, dẫn đến đất không thích hợp cho sự tồn tại và phát triển của các vi sinh vật và sinh vật lớn cư trú trong đó.
Ô nhiễm đất còn được gọi là ô nhiễm đất, có thể phát sinh từ các hoạt động nhân sinh hoặc hiện tượng tự nhiên. Tuy nhiên, nguyên nhân chính có thể là do hoạt động của con người. Ô nhiễm đất có thể phát sinh do sự hiện diện quá mức của nhiều loại hóa chất, bao gồm thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, amoniac, hydrocarbon dầu mỏ, chì, nitrat, thủy ngân, naphthalene và các loại khác.
Nguyên nhân gây ô nhiễm đất
Hoạt động công nghiệp
Trong thế kỷ qua, hoạt động công nghiệp đã nổi lên như chất xúc tác chính gây ô nhiễm đất. Hậu quả của hiện tượng này là sự gia tăng các hoạt động khai thác và sản xuất. Một tỷ lệ đáng kể các doanh nghiệp phụ thuộc vào việc khai thác khoáng sản từ các nguồn ngầm. Sản phẩm thu được do quá trình này đi kèm với một lượng lớn chất thải.
Sự hiện diện của rác thải lan rộng trên bề mặt Trái đất. Cả quặng sắt và than đều tạo ra các sản phẩm phụ bị ô nhiễm không được xử lý đầy đủ. Do đó, sự hiện diện của chất thải công nghiệp vẫn tồn tại trên bề mặt đất trong một thời gian dài, do đó khiến nó không phù hợp để con người tiêu thụ.
Hoạt động nông nghiệp
Việc sử dụng các chất hóa học đã tăng đáng kể do những tiến bộ trong công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và cung cấp thuốc trừ sâu và phân bón hiện đại. Những chất này chứa các hợp chất tổng hợp không có trong tự nhiên và có khả năng chống phân hủy. Do đó, khi kết hợp với nước, chúng sẽ thấm vào đất và dần làm giảm độ phì nhiêu của đất.
Nhiều chất hóa học khác nhau có khả năng ảnh hưởng xấu đến thành phần của đất, khiến đất dễ bị xói mòn do nước và không khí hơn. Thực vật có khả năng hấp thụ một lượng lớn thuốc trừ sâu, sau đó góp phần gây ô nhiễm đất khi phân hủy, do đó hòa nhập vào môi trường trên cạn.
Xử lý chất thải không được quản lý
Trong bối cảnh hiện tại, mối quan tâm ngày càng tăng về vấn đề xử lý rác thải đúng cách. Ngoài rác thải hiện tại, rác thải của con người cũng góp phần gây ô nhiễm đất. Mỗi con người đều góp phần gây ô nhiễm đất thông qua việc thải ra các sản phẩm phụ riêng lẻ, chẳng hạn như nước tiểu và phân.
Một phần đáng kể rác thải từ tã lót được thải ra trong cả hệ thống cống rãnh và bãi chôn lấp. Chắc chắn, hệ thống cống rãnh cũng kết thúc tại bãi chôn lấp, nơi rác thải hữu cơ làm ô nhiễm cả đất và nước. Việc thải bỏ rác thải của con người tại các bãi chôn lấp dẫn đến ô nhiễm đất, vì cơ thể chúng ta tích tụ độc tố và hóa chất trong quá trình này. Rác thải nhựa, thường được gọi là “ô nhiễm nhựa”, góp phần đáng kể vào sự suy thoái của sức khỏe đất.
Tuy nhiên, mặc dù có nhiều ứng dụng, văn hóa vứt bỏ phổ biến xung quanh nó đã trở thành mối quan tâm đáng kể trên toàn cầu. Túi nhựa và giấy gói thực phẩm có tuổi thọ tương đối ngắn, chỉ từ vài phút đến vài giờ, nhưng khả năng tồn tại của chúng trong môi trường có thể kéo dài trong nhiều năm.
Mưa axit
Nguồn tài nguyên duy nhất cho sự sống trên cạn là môi trường xung quanh nó, cụ thể là đất. Ngoài ra, khi đất mất đi cấu trúc và thành phần, nó sẽ tác động tiêu cực đến toàn bộ hệ sinh thái. Cùng với hơi nước trên bầu trời, các chất ô nhiễm trong không khí như nitơ oxit và lưu huỳnh đioxit tạo ra mưa axit, sau đó rơi xuống đất.
Như tên gọi của nó, nước được tạo ra bởi trận mưa lớn này có tính axit. Khi nước này được đất hấp thụ, một lượng lớn chất dinh dưỡng quan trọng sẽ bị hòa tan dẫn đến ô nhiễm đất. Sự cằn cỗi của cảnh quan là kết quả trực tiếp của sự thiếu hụt chất dinh dưỡng trong đất, ngăn cản sự phát triển đầy đủ của cây trồng. Một cảnh quan cằn cỗi không có nhiều mục đích khác ngoài việc là nơi đổ rác.
Rò rỉ dầu
Khi hóa chất được lưu trữ hoặc vận chuyển, luôn có nguy cơ tràn dầu. Điều này thường thấy nhất ở những nơi như trạm xăng. Xăng chứa các hợp chất làm giảm chất lượng đất, khiến đất không thích hợp để canh tác và trở nên vô dụng. Do khả năng các chất ô nhiễm này thấm vào nước ngầm qua đất, nước có thể trở nên không thể uống được.
Các loại thuốc nông nghiệp
Thuốc trừ sâu
Thuốc trừ sâu là những chất (hoặc hỗn hợp các chất) được sử dụng để tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của sâu bệnh. Các loại thuốc trừ sâu phổ biến được sử dụng trong nông nghiệp bao gồm
- Thuốc diệt cỏ – dùng để diệt/kiểm soát cỏ dại và các loại cây không mong muốn khác.
- Thuốc trừ sâu – dùng để diệt côn trùng.
- Thuốc diệt nấm – dùng để tiêu diệt nấm ký sinh hoặc ức chế sự phát triển của chúng.
Tuy nhiên, sự khuếch tán thuốc trừ sâu không chủ ý vào môi trường (thường được gọi là ‘trôi dạt thuốc trừ sâu’) gây ra nhiều mối lo ngại về môi trường như ô nhiễm nước và ô nhiễm đất. Một số chất gây ô nhiễm đất quan trọng có trong thuốc trừ sâu được liệt kê dưới đây.
Thuốc diệt cỏ
- Thuốc Triazine
- Carbamat
- Amit
- Axit phenoxyalkyl
- Axit aliphatic
Thuốc trừ sâu
- Organophosphates
- Hydrocacbon clo hóa
- Hợp chất chứa asen
- Cúc trừ sâu
Thuốc diệt nấm
- Hợp chất chứa thủy ngân
- Thiocarbamat
- Đồng sunfat
Các hóa chất này gây ra một số nguy cơ sức khỏe cho con người. Ví dụ về các mối nguy hiểm sức khỏe liên quan đến thuốc trừ sâu bao gồm các bệnh về hệ thần kinh trung ương, bệnh về hệ miễn dịch, ung thư và dị tật bẩm sinh.
Các chất gây ô nhiễm đất
Thuật ngữ “xenobiotic” ám chỉ chất gây ô nhiễm nguy hiểm nhất có thể làm ô nhiễm đất. Chúng là các hóa chất do con người tạo ra không có trong môi trường tự nhiên và được tạo ra thông qua quá trình tổng hợp hóa học của con người. Thuật ngữ “xenobiotic” bắt nguồn từ các từ tiếng Hy Lạp “xenos,” có nghĩa là “người nước ngoài,” và “bios,” có nghĩa là “sự sống.” Các hợp chất xenobiotic bao gồm:
Kim loại nặng
Kim loại thường có trong đất và khi nồng độ kim loại nặng, chẳng hạn như chì và thủy ngân, tăng quá mức, nó sẽ gây ra mối lo ngại đáng kể cho sức khỏe con người. Những kim loại nặng này có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua quá trình tiêu thụ thực phẩm, dẫn đến phát triển các bệnh, bao gồm cả ung thư.
Ngoài kim loại nặng, sự hiện diện của nồng độ cao các kim loại khác trong đất được coi là độc hại. Nồng độ tăng cao của bất kỳ nguyên tố kim loại nào cũng gây ra những thách thức đáng kể đối với sức khỏe và hạnh phúc của con người. Các kim loại có nguồn gốc từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các hoạt động khai thác, hoạt động nông nghiệp, xử lý rác thải điện tử và xử lý rác thải y tế.
Thuốc trừ sâu
Việc sử dụng thuốc trừ sâu của những người hành nghề nông nghiệp cho mục đích kiểm soát dịch hại đã được phát hiện là góp phần gây ô nhiễm đất. Các chất độc hại được sử dụng cho mục đích tiêu diệt sâu bệnh.
Thuốc trừ sâu được sử dụng trong các hoạt động nông nghiệp để hỗ trợ nông dân; tuy nhiên, việc sử dụng quá mức các chất này có thể gây ra hậu quả đáng kể. Sự hiện diện của các hóa chất này gây ra rủi ro đáng kể cho sức khỏe con người, vì chúng có liên quan đến sự phát triển của một loạt các bệnh, bao gồm cả những bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, hệ thống miễn dịch và ung thư.
Hóa chất và chất thải công nghiệp : Chất thải công nghiệp bao gồm việc thải các vật liệu thải, cả trực tiếp và gián tiếp, vào môi trường đất bởi các ngành công nghiệp khác nhau. Ô nhiễm đất xảy ra khi các vật liệu hóa học và chất thải phát sinh từ các quá trình công nghiệp được thải vào đất.
Hydrocacbon dầu mỏ
Hydrocacbon thơm đa vòng (PAH) là một loại hợp chất hữu cơ chỉ bao gồm các nguyên tử cacbon và hydro. Cấu trúc hóa học của các hợp chất này thể hiện sự hiện diện của nhiều vòng thơm. Hydrocacbon thơm đa vòng (PAH) đã được phát hiện có liên quan đến một loạt các bệnh ác tính, bao gồm nhiều dạng ung thư khác nhau.
Hơn nữa, có mối tương quan giữa việc tiếp xúc với PAH và sự phát triển của nhiều rối loạn tim mạch khác nhau. Hydrocacbon thơm đa vòng (PAH) được đưa vào đất thông qua nhiều con đường khác nhau, bao gồm chế biến than, khí thải từ phương tiện giao thông, đốt nhựa trong bãi chôn lấp, khói thuốc lá và khai thác dầu mỏ.
Tác động của ô nhiễm đất
Tác động đến sức khỏe con người
Sự ô nhiễm đất có ý nghĩa quan trọng đối với sức khỏe con người, vì nó đóng vai trò là nền tảng cho sự duy trì và tồn tại của chúng ta. Cây trồng và thảm thực vật được trồng trên đất bị ô nhiễm đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ các chất ô nhiễm, sau đó truyền các chất ô nhiễm này cho con người thông qua việc tiêu thụ. Tiếp xúc lâu dài với môi trường như vậy có thể ảnh hưởng đến thành phần di truyền của cơ thể, do đó dẫn đến các rối loạn bẩm sinh và các tình trạng sức khỏe mãn tính.
Hơn nữa, điều quan trọng cần lưu ý là chất này có khả năng gây buồn nôn nghiêm trọng ở động vật và sau đó dẫn đến ô nhiễm thực phẩm. Ô nhiễm đất cũng dẫn đến tình trạng thiếu lương thực trên diện rộng và cảnh quan không màu mỡ trong trường hợp thực vật không thể phát triển trong những điều kiện như vậy.
Tác động đến cây trồng
Sự cân bằng của hệ sinh thái bị ảnh hưởng bởi tình trạng ô nhiễm đất lan rộng. Phần lớn các loài thực vật không thể thích nghi nhanh chóng với những thay đổi về điều kiện đất trong một thời gian ngắn. Các vi sinh vật, chẳng hạn như nấm và vi khuẩn, liên kết các hạt đất với nhau, biểu hiện sự giảm phát triển. Điều này làm trầm trọng thêm vấn đề xói mòn đất.
Ô nhiễm nguồn nước
Sau khi mưa, dòng chảy bề mặt vận chuyển các hạt đất bị ô nhiễm và sau đó thấm vào các vùng nước khác nhau. Do đó, nó có khả năng gây ô nhiễm các nguồn nước ngầm, do đó dẫn đến ô nhiễm nước. Nước trở nên không phù hợp để con người và động vật tiêu thụ sau khi bị ô nhiễm, chủ yếu là do sự hiện diện của các hóa chất nguy hiểm.
Bụi độc hại
Việc thải ra các khí độc hại và có mùi hôi thối từ các bãi chôn lấp có tác động bất lợi đến môi trường và gây ra những rủi ro đáng kể cho sức khỏe của một số cá nhân. Hơn nữa, mùi hôi thối gây ra sự bất tiện cho những người ở gần.
Giảm độ phì nhiêu của đất
Sự hiện diện của ô nhiễm đất đã được quan sát thấy có tác động tiêu cực đến cả số lượng và chất lượng của sản lượng nông nghiệp. Điều này gây ra mối đe dọa đối với an ninh lương thực toàn cầu. Sự hiện diện của các hợp chất tổng hợp độc hại trong đất có tác động bất lợi đến độ phì nhiêu của đất, dẫn đến giảm năng suất nông nghiệp.
Đất bị ô nhiễm sau đó được sử dụng để trồng các loại cây trồng cần các chất dinh dưỡng thiết yếu để phát triển. Những sản phẩm này cũng có thể chứa các chất có khả năng gây nguy hiểm, gây nguy cơ cho sức khỏe của những người tiêu thụ chúng.
Thay đổi cấu trúc đất
Việc sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu và phân bón tổng hợp góp phần làm suy giảm nhiều vi sinh vật đất, chẳng hạn như giun đất. Điều này dẫn đến sự thay đổi cấu trúc đất. Hơn nữa, nó cũng có thể buộc những thợ săn khác phải di dời đến các khu vực thay thế để tìm kiếm thức ăn. Sự dao động độ pH của đất có tác động đáng kể đến sự phát triển và năng suất của cây trồng. Trong thời gian được chỉ định, đất trải qua trạng thái hoang tàn.
Tác động đến nước ngầm
Ô nhiễm đất có tác động bất lợi bổ sung đến mực nước ngầm. Vì nước này được lưu trữ bên dưới các lớp đất, nên có khả năng các chất gây ô nhiễm có trong đất sẽ dần dần và liên tục xâm nhập vào mực nước ngầm.
Nước lấy từ cả giếng truyền thống và giếng khoan đều bị ô nhiễm. Việc sử dụng nước bị ô nhiễm quá mức và kéo dài dẫn đến vô số vấn đề về sức khỏe. Trong một khoảng thời gian nhất định, việc tiêu thụ nước ngầm độc hại đã được xác định là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau, chẳng hạn như ngộ độc asen và ô nhiễm thực phẩm.
Các biện pháp phòng ngừa ô nhiễm đất
Quản lý chất thải đúng cách
Việc thực hiện các biện pháp quản lý chất thải phù hợp, bao gồm cả khu vực công nghiệp và dân dụng, là một cách tiếp cận cực kỳ hiệu quả để giảm thiểu ô nhiễm đất. Khẳng định này có giá trị đặc biệt liên quan đến việc quản lý và loại bỏ các vật liệu thải độc hại và nguy hiểm. Các phương pháp xử lý chất thải hiệu quả bao gồm nhiều biện pháp khác nhau, chẳng hạn như tái chế pin phù hợp, tiêu thụ thực phẩm bền vững, tạo ra phân trộn tự chế và xử lý thuốc được ủy quyền.
Tái chế và tái sử dụng
Những bước này không chỉ giúp giảm lượng rác thải mà còn góp phần giảm ô nhiễm đất. Hiện nay, nhựa chiếm một tỷ lệ đáng kể trong lượng rác thải được tạo ra. Thông thường, rác thải này được xử lý bằng cách chôn lấp tại các bãi chôn lấp.
Trong các bãi chôn lấp này, quá trình phân hủy nhựa và các vật liệu khác diễn ra chậm chạp đáng kể, dẫn đến việc giải phóng dần các chất độc hại vào đất xung quanh. Bản chất có hại của các chất độc hại này gây ra những rủi ro đáng kể cho sức khỏe của đất, do đó đóng vai trò là tác nhân chính gây ô nhiễm đất. Thực hành tái sử dụng và tái chế các mặt hàng sẽ giúp giảm lượng rác thải đổ vào các bãi chôn lấp, qua đó giảm thiểu ô nhiễm đất.
Thực hành canh tác tốt
Phân tự nhiên là lành tính và có khả năng là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho đất. Nó đưa các chất dinh dưỡng thiết yếu vào đất và phục hồi sức khỏe tổng thể của đất. Chất này không có bất kỳ tác động có hại nào có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng đất hoặc môi trường theo bất kỳ cách nào.
Việc bổ sung chất hữu cơ vào đất làm tăng độ phì nhiêu của đất, nhưng lượng chất hữu cơ quá mức có thể gây ra tác động bất lợi đến sức khỏe của đất. Nó gây ra nhiều hậu quả tiêu cực hơn bất kỳ kết quả tích cực nào và dẫn đến ô nhiễm đất. Sự phát triển của phân hữu cơ nhân tạo phá vỡ sự cân bằng pH của đất. Nó tiêu diệt các vi sinh vật có lợi cư trú trong đất. Sự tràn bề mặt của những loại đất này cũng dẫn đến ô nhiễm nước, từ đó ảnh hưởng đến thực vật và động vật thủy sinh.
Bảo tồn rừng
Việc bảo tồn các khu vực có rừng đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết tình trạng ô nhiễm đất. Khi không có cây xanh, môi trường trên cạn sẽ bị khô cằn và xói mòn. Do đó, việc ưu tiên thực hiện các biện pháp lâm nghiệp khả thi, chẳng hạn như khai thác gỗ bền vững hoặc dịch vụ kiểm lâm, là điều bắt buộc để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm đất.
Rõ ràng là do dân số toàn cầu liên tục tăng, nhu cầu về không gian mở rộng của con người ngày càng tăng. Điều này thường đạt được bằng cách làm suy yếu tính toàn vẹn của đất.
Hiện nay, việc thực hiện các nỗ lực tái trồng rừng ở một khu vực trước đây đã bị phá rừng đang được thúc đẩy. Việc thúc đẩy trồng rừng được khuyến nghị cho các khu vực đất cằn cỗi. Các cấu trúc ngầm của thực vật có tác dụng liên kết các hạt đất và bẫy hiệu quả các vi sinh vật có lợi trong nền đất. Hơn nữa, nó đảm bảo việc bảo tồn tầng chứa nước ngầm.
Giảm sử dụng phân bón hóa học
Phân bón hóa học được phát hiện có tác động bất lợi lớn hơn là có lợi. Lượng chất cải tạo đất thích hợp có thể tăng cường độ phì nhiêu của đất, trong khi lượng quá nhiều có khả năng gây độc và có thể gây ô nhiễm đất. Việc bón quá nhiều phân bón hóa học có khả năng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe đất thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Khả năng ảnh hưởng đến độ pH của đất là có.
Ô nhiễm đất có tác động lớn đến toàn bộ hành tinh và nó sẽ đóng vai trò lớn trong phúc lợi của các thế hệ tương lai. Điều tốt nhất chúng ta có thể làm bây giờ là thực hiện các biện pháp để làm chậm quá trình ô nhiễm và làm sạch các khu vực bị ô nhiễm khi có thể.
